‘’Nederlanders ergeren zich aan polarisatie, omringen zich met gelijkgestemden’, kopte de NOS tussen kerst en oud & nieuw. Aanleiding was een nieuw rapport van het ’Sociaal Cultureel Planbureau (SCP), dat blootlegt hoe het is gesteld met de sociale verhoudingen in ons land. Uit het onderzoek blijkt dat maar liefst driekwart van de Nederlanders zich zorgen maakt over polarisatie en het gevoel heeft dat meningsverschillen over maatschappelijke kwesties steeds groter worden (denk aan het boerenprotest, zwarte piet, en (anti)vaxxers). De oorzaak wordt gezocht in verslechterende omgangsvormen, verharding van het debat, en de beruchte (filter)bubbel. En dat is geen onschuldige ontwikkeling, want zulke polarisatie ‘kan op den duur de sociale cohesie en het functioneren van de democratie aantasten’, aldus het SCP. Is het dan alleen maar kommer en kwel? Gelukkig niet – de methode van Civinc laat zien dat constructieve gesprekken tussen tegenpolen geen utopie zijn.
Social media als beerput
Als je het aan de Nederlanders (in de focusgroepen van het SCP) vraagt spelen met name sociale media een rol in de groeiende polarisatie. Zo is het allereerst door de anonimiteit op sociale media makkelijker voor mensen om harde meningen te uiten, en zij worden hierbij beloond door aandacht. Op sociale mediaplatformen zoals Twitter of YouTube hebben kleine maar extreme groepen een harde stem, en aandacht krijgt weer meer aandacht, ook van de traditionele media, die vaak op zoek is naar sensatie. Dit is een vicieuze cirkel — zoals het SCP rapport aangeeft: “kleine groepjes vragen aandacht voor bepaalde zaken, gebruiken hiervoor een luide of negatieve toon en krijgen daarmee meer aandacht in de media.”
De bubbelsamenleving
Ten tweede leven mensen (online en) offline vaker in een ‘bubbel’ van gelijkgestemden, en in familieverband of in vriendengroepen zullen ze zich minder snel op extreme wijze zullen uiten om conflict uit de weg te gaan of om met elkaar in contact te blijven. Zeker in een tijdperk waarin een groeiend aantal thema’s (door sommigen) als hypergevoelig wordt beschouwd. Sociale media bieden tegen die achtergrond de kans om jezelf (ongenuanceerd en) anoniem te uiten, met alle extreme dynamieken die daarbij komen kijken: denk bijvoorbeeld aan de eerder genoemde extreme bewegingen op YouTube, en de ‘cancel culture’ die daar weer harde kritiek op levert
(Digitale) hakken in het zand
Op deze manier ontstaat er weinig ruimte om écht naar elkaar te luisteren, en ‘verhardt’ het (publieke) debat als maar meer. De omgangsvormen die men naar elkaar heeft worden daarmee onbeschofter, en men krijgt een steeds korter lontje als het over (gevoelige) maatschappelijke onderwerpen gaat. En als we niet meer met elkaar in gesprek gaan, kunnen we niet meer samen tot oplossingen komen. En dat heeft nadelige effecten, op alle vlakken van de samenleving: bijvoorbeeld ook in bedrijven, waar Diversiteit & Inclusie een opkomend maar ook (voor sommigen) een controversieel thema is.
Kortom: men wordt online steeds harder, en ‘in het echt’ durven we onze mening juist minder te uiten. Door deze (online) verharding in de toon en de toenemende tegenzin om gevoelige thema’s te bespreken, ontstaan er meer vooroordelen naar andere mensen toe, en wordt het steeds lastiger om met elkaar in gesprek te gaan. Dat dit slecht nieuws is voor de democratie, dat moge duidelijk zijn.
Maar… er is hoop!
Civinc zet zich in om dit probleem tegen te gaan, door mensen met tegengestelde overtuigingen in staat te stellen om (wél) op een constructieve manier in gesprek te gaan. We zijn niet op zoek naar één waarheid, en we willen mensen niet overtuigen van een bepaalde mening. Wat we wél willen, is dat mensen het gesprek aan durven te gaan, zonder die verharde toon die het SCP-onderzoek online signaleert.
Daarvoor heeft Civinc een unieke methode ontwikkeld waarbij deelnemers op basis van een tegengestelde overtuiging gekoppeld worden in een anonieme één-op-één chat omgeving (zie hoe het werkt hier). Anoniem, digitaal, tegenpolen… leidt dat niet juist tot extreme uitingen, escalatie en polarisatie? Het antwoord is eenduidig: nee! Integendeel zelfs. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat discussies met Civinc juist leiden tot meer sympathie voor de andere kant, meer bereidheid om in gesprek te gaan, en minder extreme meningen. Hoe dat kan? De anonimiteit zorgt ervoor dat mensen zich bloot durven te geven, maar omdat de setting intiem is ontbreekt de groepsdynamiek die sociale media vaak tot zo’n giftige beerput maakt. Je bent namelijk in gesprek met één ander persoon, en het schreeuwen om aandacht levert hier niks op (lees meer over de unieke impact hier).
Let’s make conversation.
De Civinc methode is zo met recht een veelbelovend antwoord op de groeiende polarisatie die in het SCP onderzoek naar voren komt. Het platform werd door honderdduizenden Nederlanders gebruikt in aanloop naar de verkiezingen in 2017 en 2021 (zie hier), en biedt sindsdien een oplossing voor organisaties en onderwijs om belangrijke onderwerpen op een constructieve bespreekbaar te maken. Wil je meer weten over onze methode, of heb je ideeën over hoe het ingezet kan worden? Stuur ons een berichtje op hello@civinc.co en let’s make conversation!
