Civinc is opgericht naar aanleiding van zorgen over (online) polarisatie. We merkten hoe algoritmen mensen categoriseren in ‘filterbubbels’, waar mensen nauwelijks andere meningen en perspectieven te zien krijgen dan die waar ze het zelf mee eens zijn. Dit kan vooroordelen naar anderen toe aanwakkeren of versterken: het versterkt een groeiend “wij” versus “zij”-denken. Op maatschappelijk niveau is deze polarisatie een bedreiging voor de democratie, omdat we het risico lopen meningen waar we het niet mee eens zijn te negeren, in plaats van deze verschillende wereldbeelden te bespreken en overeenkomsten te zoeken. Civinc is opgericht met als doel om deze filterbubbels te doorbreken en vooroordelen te bestrijden door anonieme één-op-één gesprekken te faciliteren tussen andersdenkenden. Deze ‘Civinc Methode’ bouwt voort op de principes van de ‘Social Contact Theory’, een bekende term in de psychologie. Maar wat is de sociale contacttheorie precies? En hoe past de Civinc-methode de onderliggende principes van de theorie toe? Om dit duidelijk te maken, hebben we een korte geschiedenis en uitleg van deze theorie geschetst.
De sociale contacttheorie, niet te verwarren met de sociale contracttheorie, wordt ook wel de ‘intergroep contact hypothese’ (‘intergroup hypothesis’) genoemd. De eerste formulering van de theorie is terug te voeren op een monografie geschreven door de socioloog Robin Williams Jr. van Cornell University in 1947. Williams omschreef de eerste formuleringen van spanningen tussen verschillende groepen – gezien als de ‘in-groep’ (de groep waartoe jij behoort) en ‘out-group’ (de groep waartoe ‘anderen’ behoren die anders denken dan jij). Williams adviseerde deze theorieën verder toe te passen om manieren te vinden om deze spanningen te overwinnen.
De ‘grondlegger’ van de sociale-contacttheorie was Harvard-professor Gordon Allport (1897-1967), die voortbouwde op het werk van Williams en in 1954 de ‘intergroep contact hypothese’ bedacht. Allport hield zich bezig met vooroordelen, en hij ontdekte dat verschillende culturen door de geschiedenis heen andere groepen stereotyperend categoriseren. Hij argumenteerde dat stereotypering een ‘snelkoppeling’ in onze hersenen is om ons te helpen de wereld te begrijpen – dit staat bekend als de ‘least effort’-theorie. Door de wereld automatisch in kleine stereotype hokjes te verdelen, kost het minder energie om de complexiteit van het leven te navigeren.
De volgende vraag die hij toen wilde beantwoorden was: hoe overwinnen we deze vooroordelen?
Het werk van Allport wordt gezien als de basis voor onderzoeken naar het belang van contact bij het verminderen van vooroordelen tussen groepen. Allport wees erop dat hoewel contact vooroordelen kan verminderen, het het ook kan verergeren. Daarom suggereerde hij dat contact tussen groepen alleen positieve resultaten kan opleveren onder vier belangrijke voorwaarden: gelijke status, samenwerking tussen groepen, gemeenschappelijke doelen en ondersteuning door autoriteiten. Gelijke status was volgens Allport een cruciale voorwaarde: hij geloofde dat contact tussen groepen waarbij men als ondergeschikt werd beschouwd de spanningen alleen maar zou verergeren. Samenwerking tussen groepen en gemeenschappelijke doelen verwijst naar een gemeenschappelijk doel waar de groepen samen naartoe kunnen werken – er zijn bijvoorbeeld onderzoeken uitgevoerd in de context van een voetbalwedstrijd waarbij de twee groepen in teams door elkaar worden gemengd. Hierdoor hebben ze een gezamenlijk doel (het andere team verslaan) en moeten de leden van de verschillende groepen onderling samenwerken. Ondersteuning door autoriteiten verwijst naar de ondersteuning van de autoriteiten van de groepen, die kunnen aangeven dat het contact acceptabel is. Dit zijn nogal wat voorwaarden voor succes – maar eind jaren 90 ontdekten wetenschappers Thomas Pettigrew en Linda Tropp via een grootschalige meta-analyse dat, hoewel de omstandigheden van Allport belangrijk zijn en zeker een positief effect hebben, zelfs ongestructureerd contact vooroordelen vermindert. Met andere woorden, de sociale-contacttheorie werkt onder minder strikte voorwaarden dan Allport voorschreef.
Onderzoeker Jona de Jong, promovendus bij het European University Institute en gespecialiseerd in polarisatie, heeft de sociale contacttheorie bestudeerd met behulp van het Civinc-platform. Door mensen van ‘tegengestelde’ politieke voorkeuren met elkaar te verbinden in anonieme één-op-één discussies over controversiële onderwerpen, onderzocht De Jong de impact daarvan op een aantal variabelen gerelateerd aan affectieve polarisatie (hoe mensen aan de andere uiteinden van het spectrum elkaar zien). Opmerkelijk is dat 10 minuten durende gesprekken tussen trouwe Labour- en conservatieve kiezers in het VK over polariserende kwesties een zeer significant positief effect bleken te hebben op de wederzijdse sympathiescores en op de bereidheid om in de toekomst (weer) met de ‘andere kant’ te discussiëren. Dit is een duidelijk bewijs ter ondersteuning van de sociale contracttheorie en sluit aan bij recente studies, die aantonen dat de volgende voorwaarden al voldoende zijn om vooroordelen/affectieve polarisatie te verminderen:
- Mensen het gevoel geven betrokken te zijn bij een discussie
- Overtuigende argumenten lezen
- Persoonlijke ervaringen delen of anderen uitnodigen om hun ervaringen te delen
- Mensen laten ontdekken dat ze iets gemeen hebben met de ‘Ander’
Al deze voorwaarden kunnen worden bereikt door de Civinc-methode, wat helpt om te verklaren waarom het concept van ons platform zulke mooie resultaten oplevert.
Ons doel is niet dat mensen elkaar van een bepaald standpunt overtuigen: de schoonheid van democratie ligt in de vrijheid voor elk individu om te geloven waar hij of zij in gelooft. Maar het mooie van het Civinc-concept is op zijn beurt dat het barsten van bubbels uitnodigt tot begrip, nuance en vertrouwen. Dus … Let’s make conversation!
